De netwerkcirkel: houvast bij begeleiding van mensen

Wat is de netwerkcirkel?

De netwerkcirkel, ontwikkeld door Anton Došen en Herman Jansen, is een hulpmiddel om het sociaal netwerk van iemand in kaart te brengen. Het bestaat uit verschillende cirkels rondom de persoon zelf, die samen laten zien wie er dichtbij staat en wie wat verder weg.

• Binnenste cirkel: de belangrijkste personen (bijv. partner, ouders, beste vriend).
• Tweede cirkel: mensen die vaak betrokken zijn (vrienden, begeleiders, collega’s).
• Derde cirkel: bredere contacten (kennissen, buren, artsen).
• Buitenste cirkel: instanties of organisaties (zorg, werk, sportvereniging).

Het doel is inzicht krijgen in wie belangrijk is, wie steun biedt en waar nog gaten of kansen zitten.

Netwerkcirkel in de zorg bij mensen met een verstandelijke beperking

Voor mensen met een verstandelijke beperking is een sterk netwerk cruciaal. Toch zien we in de praktijk vaak dat netwerken klein zijn en vooral bestaan uit professionals.

Met de netwerkcirkel kun je:

• Samen met de cliënt kijken: wie zijn voor jou belangrijk?
• Inzichtelijk maken of er balans is tussen familie, vrienden en professionals.
• Gesprekken voeren over wensen: wie zou je dichterbij willen halen?
• Als team bespreken waar je kunt ondersteunen in het uitbreiden of versterken van het netwerk.

Dit helpt om een cliënt niet alleen vanuit zorg te benaderen, maar ook vanuit relaties, veiligheid en kwaliteit van leven.

Netwerkcirkel bij chronische (zenuw)pijn

Ook bij mensen met chronische (zenuw)pijn speelt het netwerk een grote rol. Pijn beïnvloedt relaties: sociale contacten kunnen verminderen, en onbegrip uit de omgeving kan extra zwaar wegen.

De netwerkcirkel kan hier helpen om:

• Zichtbaar te maken wie steunend is en wie juist energie kost.
• Samen te onderzoeken: waar kun je meer steun vinden?
• Helpen keuzes te maken: wie informeer je wel/niet over je pijn?
• Bewustwording te creëren dat je er niet alleen voor staat en dat er vaak méér steun is dan je denkt.

Waarom werkt dit zo goed?

De netwerkcirkel is visueel, eenvoudig en persoonlijk. Het gaat niet alleen om “wie er is”, maar ook om kwaliteit van relaties. Voor zowel cliënten in de zorg als mensen met chronische pijn geeft het handvatten om:

• te praten over steun en eenzaamheid,
• verbindingen te versterken,
• en praktische stappen te zetten richting een rijker sociaal netwerk.

Mijn rol als zorgprofessional en coach

In mijn werk gebruik ik de netwerkcirkel regelmatig. Bij mensen met een verstandelijke beperking helpt het om samen te onderzoeken wie écht belangrijk is in het dagelijks leven. Bij mensen met (zenuw)pijn zet ik het in om opnieuw te kijken naar verbinding: waar kun je steun vinden, en hoe zorg je dat jouw netwerk je helpt in plaats van uitput?

Het mooiste is dat de ander zelf de regie houdt: de cirkel laat hun wereld zien, in hún woorden en beleving.